Terapia psychomotoryczna wg Procus i Block.

Model belgijski i adaptacja polska

Belgijski model terapii psychomotorycznej został opracowany przez kinezyterapeutki Marcele Procus we współpracy z Michelle Block w Brukseli w latach 60-tych XX w. Założenia metody rozwijane wspólnie były zgodne z najnowszą wiedzą neurofizjologiczną a nawet ją wyprzedzały. Autorki metody konsultowały je z neuropediatrą dr Zofią Kułakowską , zarówno na etapie tworzenia metody jak i później poprzez wspólne prowadzenie pacjentów.

DEFINICJA I ZASTOSOWANIE

Terapia psychomotoryczna jest systemem usprawniania dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnym szkolnym (od 2,5 do 10 lat), które wykazują łagodne objawy neuropsychologiczne określane jako minimalna dysfunkcja mózgu (ang. minimal brain disfunction - MBD) lub jako dysharmonia rozwojowa (Developmental Coordination Disorder - DCD). Objawy te obejmujące głównie funkcję ruchową, mowę, somatognozję i emocje, są w stałej współzależności z czynnościami poznawczymi przy-swajanymi w przedszkolu i w szkole.

[Z. Kułakowska]

Objawy te, bardzo często bez żadnej określonej choroby, powodują u dzieci olbrzymie trudności z przystosowaniem się do życia w rodzinie, w szkole i w społeczeństwie.

[M. Borkowska]

Terapia psychomotoryczna nie działa bezpośrednio na objawy, ale za pośrednictwem sensoryczności i aktywności ruchowej ciała poprawia zaburzone funkcje umysłowe i cielesne.

[Rene de Lubersac]

Ta terapia na bazie ćwiczeń ruchowych, wykonywanych w małej grupie dzieci, pod kierunkiem 2 terapeutów, stymuluje rozwój wielu funkcji , w wyniku czego dziecko osiąga swoje optymalne możliwości rozwojowe stosownie do wieku i predyspozycji psychofizycznych.

[B. Zychowicz]

Jest to system działań oparty na funkcjonalnym, uświadomionym ruchu, który stymuluje rozwój sieci neuronalnych ośrodkowego układu nerwowego, odpowiadających za mózgowe procesy integracyjne. Polega na organizowaniu wszechstronnej, bardzo systematycznej, i uporządkowanej aktywności ruchowej, dostosowanej do etapów rozwoju dzieci w grupach 3- 5 oraz 6-10- latków. Aktywności stanowiącej źródło ogromnego bogactwa i różnorodności doznań płynących ze wszystkich zmysłów, a więc czuciowych, dotykowych, równowagi, wzrokowych, słuchowych, powonienia, smaku, .. wzajemnie ze sobą zintegrowanych i powiązanych z czynnikami emocjonalno-psychologicznymi i poznawczymi tak, aby służyły wykształceniu wyższych funkcji, takich jak: dobrze rozwinięta mowa i komunikacja, czytanie, pisanie, myślenie logiczne i matematyczne, wyobraźnia twórcza, umiejętności nawiązywania prawidłowych relacji .

[B. Zychowicz]

ROZWÓJ W POLSCE

W Polsce metoda terapii psychomotorycznej wg Marcelle Procus i Michele Block jest znana od przełomu lat 60-tych i 70-tych XX wieku dzięki dr Zofii Kułakowskiej, dr Irminie Derulskiej, dr Marii Borkowskiej. W ciągu następnych dwóch dekad te wybitne osobowości medycyny podejmowały , poprzez wykłady, konferencje naukowe i publikacje, niestrudzone wysiłki zapoznania polskiego środowiska teoretyków i praktyków rehablilitacji oraz terapii psycho-pedagogicznej oraz logopedycznej z najnowszymi trendami wiedzy neurofizjologicznej a także inicjowały zastosowanie nowatorskiej metody Procus i Block w kilku czołowych warszawskich ośrodkach rehabilitacyjnych.

Istotny postęp we wprowadzaniu w Polsce tej innowacyjnej metody stanowiło rozpoczęcie w 1999 r. regularnej współpracy Dr Zofii Kułakowskiej i Bożeny Zychowicz, logopedy, terapeutki zaburzeń neurologicznych i psychomotorycznych u dzieci, w utworzonym przez nią w Warszawie Ośrodku Rozwoju Terapii Psychomotorycznej "Logokontakt".

Ośrodek ten stał się miejscem nie tylko systematycznego prowadzenia terapii dla coraz większej liczby dzieci z dysharmonią rozwojową , ale również gromadzenia doświadczeń i obserwacji z przebiegu terapii, które zostały wykorzystane do opracowań i publikacji naukowych (zob. Rehabilitacja Medyczna 2009, tom 13, Nr 4 i Rehabilitacja Medyczna 2010; t.14; nr 4).

Zespół instruktorów Ośrodka "Logokontakt", we współpracy merytorycznej z dr Zofią Kułakowską oraz w kontakcie z Michele Block, dokonał adaptacji belgijskiej metody do warunków polskich.

CHARAKTERYSTYKA OBJAWÓW ( DLA KOGO TA TERAPIA? )

Najczęstsze objawy dysharmonii rozwojowej to:

• Słaba koordynacja ruchowa, dyspraksja ( m.in.: niezręczność, tzw. " potykanie się o własne nogi", duża męczliwość, słaba koordynacja ruchowa lub jej brak - trudności z chodzeniem po schodach, nauką jazdy na rowerze, itp., łatwość tracenia równowagi, występowanie współruchów.
• Opóźniona mowa, zaburzona komunikacja - trudności w porozumiewaniu się,
• Zaburzenia wrażliwości czuciowo-dotykowej i centralnego przetwarzania słuchowego - może to być nadwrażliwość ( unikanie) lub podwrażliwość ( potrzeba wzmocnionych bodźców)
• Opóźniona somatognozja i/lub schemat ciała ( np. nieprawidłowe nazywanie części ciała i nieprawidłowy rysunek postaci człowieka )
• Opóźniona lub zaburzona orientacja przestrzenna i w czasie oraz wynikający z tego brak orientacji w przestrzeni i w czasie ( np.: mylenie pojęć: nad - pod, za - przed, do - z, mylenie określeń: dziś - jutro - wczoraj, teraz - potem, co drugi.- co trzeci..itd..
• Zaburzenia lateralizacji ( tj. brak dominacji jednej z półkul mózgowych, lewej lub prawej, wskutek tego zbyt długo utrzymująca się oburęczność, brak przewagi w używaniu lewych lub prawych części ciała, brak znajomości stron " lewa - prawa".
• Brak zaufania do siebie i trudności w nawiązywaniu prawidłowych relacji z otoczeniem ( za które odpowiedzialne są po części zaburzenia somatognozji)
• Trudności w uczeniu się przed- i szkolnym (np. mylenie kolorów i kształtów, trudności i niechęć do rysowania, trudności w opanowywaniu umiejętności liczenia, czytania, pisania "ryzyko dysleksji".
• Zaburzenia zachowania o charakterze nadpobudliwości ruchowej lub emocjonalnej, trudności z koncentracją uwagi, połączone często z niską samooceną dziecka ("dzieci trudne", nadaktywne, impulsywne, agresywne, lub lękliwe i zbyt bierne, płaczliwe, nadwrażliwe, depresyjne itp.).

Organizacja terapii

• odbywa się w grupach do 5 osób,
• dla dzieci w wieku 3 - 5 lat oraz 5 - 10 lat ,
• 2 razy tygodniowo przez okres 3 - 6 miesięcy,
• w sali dostosowanej do ćwiczeń gimnastycznych,
• prowadzona jest jednocześnie przez dwóch terapeutów ( logopedę/pedagoga/psychologa i rehabilitanta ), którzy ukończyli kurs na terapeutę psychomotoryki.
• na zalecenie lekarza, ( neurologa dziecięcego ale także innych specjalności, lek rehabilitacji med., psychiatry, pediatry,..) po badaniu i rozpoznaniu zaburzeń neurorozwojowych
• kontrola postępów dziecka odbywa się po zakończeniu zaleconej serii zajęć, przez tego samego lekarza, który skierował dziecko na terapię .

Cele terapii

Celem i efektem terapii psychomotorycznej jest konstrukcja lub aktywizacja sieci neuronalnych, które odpowiadają za mózgowe procesy integracyjne.

"Zadaniem, jakie stoi przed terapeutami psychomotoryki, jest prowadzenie każdego dziecka k u   a u t o n o m i i ; do tego, aby, mimo istniejących ograniczeń, mogło realizować pełnię swojego człowieczeństwa"

[B. Zychowicz]

"Terapia psychomotoryczna, dostosowana do wieku i dojrzałości dziecka, odbudowuje strukturę funkcjonalną jego ośrodkowego układu nerwowego."

[Z. Kułakowska]

NIE TYLKO, GDY ŁAGODNA DYSHARMONIA ROZWOJOWA

Terapia psychomotoryczna metoda Procus i Block odpowiada zakresowi i rodzajowi potrzeb usprawniania dzieci nie tylko z minimalną dysfunkcją mózgu ( MBD), nie tylko z łagodną dysharmonią rozwoju, ale także , jak dowodzi praktyka, jest bardzo pomocna w terapii dzieci ze sprzężoną niepełnosprawnością i z łagodniejszymi zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Opr. Bożena Zychowicz

Warszawa, 2015 r.

Tekst chroniony jest prawem autorskim, wykorzystując go należy podać źródło i autora.